Rebelle
Barykada 2
W 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych
Kuratorki: Dorota Chilińska/Katarzyna Lewandowska
Barykada
Szafot
Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki
Walka
Więzienie
Winna
Olimpia
Opór
Medea
Sztuka feministyczna
Część druga projektu kuratorskiego REBELLE Doroty Chilińskiej i Katarzyny Lewandowskiej, którego patronką jest francuska rebeliantka Olympe de Gouges, autorka „Deklaracji Praw Kobiety i Obywatelki” z 1791 roku, która dzięki staraniom Katarzyny Lewandowskiej po raz pierwszy została w całości przetłumaczona na język polski i wydana przez Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Projekt REBELLE wiąże się również z rocznicą 100lecia wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych, dlatego pojawiają się w nim polskie artystki, których prace stoją w opozycji do systemu, wyrastają z gniewu, poczucia niesprawiedliwości, bywają bolesnym komentarzem wobec zastanej rzeczywistości.
W 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych, czyli społeczno-prawnego upodmiotowienia siebie, postanowiłyśmy powołać do zaistnienia siostrzane grono, które do odtańczenia wojennego tańca użyje ostrego narzędzia – sztuki. Nasze działania otwiera Olympe de Gouges z Deklaracją praw kobiety i obywatelki (1791) – po raz pierwszy przetłumaczony w całości na język polski. W swojej Deklaracji ukazała sprzeczności francuskiej konstytucji oraz nieadekwatność ówczesnych prób sformułowania uniwersalnych praw. Bezkompromisowo wykazała, że podmiotem deklarowanej równości praw są w istocie biali, dorośli mężczyźni, a pozorny uniwersalizm rewolucyjnych idei opiera się na wykluczeniu dużych części społeczeństwa. Najważniejszym wyrazem wolności była dla niej wolność słowa i przez dekadę swojego życia próbowała niezłomnie egzekwować to prawo. Istotą politycznego wyzysku była dla niej instytucja małżeństwa inkryminowana przez nią jako „miejsce wiecznej tyranii”. Podobnie jak Mary Wollstonecraft w A Vindication of the Rights of Woman (1792) de Gouges dowodziła, że przebiegłość i słabość kobiet stanowi konsekwencję ich upośledzonej pozycji w strukturach zalegalizowanej „seksualnej unii” z mężczyzną. Podobnie jak Wollstonecraft, zwalczała wywołane przez tę instytucję społeczne deficyty kobiet, które zaniedbywały edukację i ograniczały się do wąskiego kręgu domowych interesów, odrzucając obowiązki obywatelskie. Nawiązując do idei Rousseau, de Gouges zaproponowała „społeczny kontrakt” oparty na równości praw i obowiązków w zastępstwie tradycyjnego małżeństwa. Jej pisma, zarówno literackie, jak i polityczne, zmierzały wyraźnie w kierunku współczesnej filozofii feministycznej. Jako jedyna kobieta została skazana na śmierć podczas „wielkiego terroru”.
Anna Kalwajtys
Artystka wizualna i performerka. W swoich działaniach koncentruje się zwłaszcza na relacji między artystą a widzem, podmiotem i przedmiotem sztuki, artystą i dziełem, oglądającym i oglądanym. Jej performance odnoszą się do kwestii cielesności i biologiczności, procesu budowania kulturowej tożsamości, wykluczenia słabszych jednostek ze społeczeństwa, granicznych sytuacji egzystencjalnych. Uczestniczka wielu festiwali sztuki performance w Polsce i za granicą, m.in. w Japonii, Hong Kongu, Chinach, Kanadzie, USA, Francji, Holandii, Niemczech, i Grenlandii. W 2005 roku ukończyła rzeźbę na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, a w 2007 intermedia na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. W 2006 roku studiowała na Wydziale Animacji i Nowych Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu. W 2015 uzyskała stopień doktora sztuki za pracę BBL Bios-Laboratorium Ciała zrealizowaną pod kierunkiem prof. Grzegorza Klamana.
Performance „Olimpia” jest odniesieniem się do francuskiej bohaterki Olympe de Gouges, abolicjonistki, feministki i dramatopisarki. Wcielam się w nią, cytuje i naśladuję. Wcielam w siebie upragnioną wolność.
„Kobieto obudź się, bijący na alarm rozum znajduje posłuch na całym świecie, poznaj swoje prawa. Potężne imperium natury nie jest już otoczone murem przesądów, fanatyzmu, zabobonów i kłamstw. Pochodnia prawdy rozproszyła wszystkie chmury głupoty i uzurpacji (…).”
Olympe de Gouges „Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki”, Paryż 1789.
Wiola Ujazdowska
Artystka intermedialna która od kilku lat mieszka i tworzy na Islandii. W swojej twórczości zajmuje się pojęciem inkluzywności i ekskluzywności oraz tożsamości jej prace wystawiane były w Polsce i zagranicą ( Stany Zjednoczone, Portugalia, Słowacja, Niemcy, Islandia)
Medea to instalacja video która jest transformacją mitu o Medei, stanowiącym bazę dramatu Eurypidesa o tym samym tytule. Mit ten to opowieść o kobiecie, emigrantce nie pasującej i nie zgadzającej się na zastany przez nią patriarchalny porządek. Medea jest zagrożeniem więc musi zniknąć z Koryntu. Simone de Beauvoir pisała “…Od początku patriarchatu uznali za właściwe , by kobieta znalazła się w stanie zależności przeciwko niej skierowali ustawodawstwo; tak więc kobieta rzeczywiście stała się tym co inne. […] Inne nabiera dla człowieka waloru obecności tylko wtedy, kiedy samo dla siebie jest obecne; oznacza to, że prawdziwa odrębna może być tylko świadomość różna od mojej ale sama sobie identyczna”.
Medea była cudzoziemką, więc na starożytne standardy była Innym. Jej pochodzenie było źródłem wyobcowania. A podążając za myślą Davida D. Gilmore, przybysz z zewnątrz, z poza społeczeństwa czy okręgu kulturowego traktuje się jako wroga i zagrożenie porządku.
Tytułowymi Medeami jest grupa dziewczyn z różnych krajów, które z różnych powodów zdecydowały się zamieszkać na Islandii. Wszystkie pochodzą z krajów postkomunistycznych: Polska, Rumunia, Macedonia i Litwa, które zmagają się ze stereotypami czy też segregacją w nowym kraju ze względu na swoje pochodzenie. Wszystkie są kobietami wykształconymi, poszukującymi swojej tożsamości w kontekście nowego miejsca i nowego społeczeństwa. To one są bohaterkami i interpretatorkami dramatu Medea chociaż nie miały wcześniej styczności z odgrywaniem czy interpretowaniem dramatów antycznych. To one zdecydowały czy utożsamiają się z Medeą czy też nie, poprzez dwumiesięczne warsztaty z autorką projektu oraz z tancerką i performerką z Polski, Patrycją Bączek (Warsaw School of Dance) a następnie podczas miesięcznych zajęć z Maria Carmela Rozpoznawały siłę swojego głosu czego wynikiem jest soundscape do video ( nie został użyty żaden instrument, całość jest stworzona na podstawie sesji wokalnej w studiu nagraniowym w Iðno)
http://asp.gda.pl/pl/artykuly/rebelle_brykada_2?fbclid=IwAR2PmrU-FgLp-z92uFrGMKfUt5VgZCHS4rZtN3WUcT9azQrK7RSvqDURJ-M
https://www.facebook.com/events/398164744286958/
plakat: Jacx Staniszewski